Samenstelling Top 40 zonder downloadcijfers
AMSTERDAM, woensdag 19 februari 2014 De Top 40 telt downloadcijfers niet langer mee bij het samenstellen van de hitlijst en de Single Top 100 overweegt het voorbeeld te volgen. Het rommelt in muziekland nu blijkt dat platenmaatschappijen en artiesten digitaal eigen singles kopen om hoge noteringen af te dwingen.
'Met één druk op de knop werd mijn nummer een hit'
Geef je nieuwe single een zetje
AMSTERDAM, woensdag In artiestenland komt de onthulling over de gemanipuleerde hitlijsten totaal niet als een verrassing. Al jaren zijn zij ervan op de hoogte dat een single tegen betaling een plaatsje in de Single Top 100 kan krijgen.
Dries Roelvink komt er openlijk voor uit dat hij regelmatig diep in de buidel tast in de hoop zijn single tot een succes te maken. "Je nummer een zetje geven, noemen we dat. In de muziekwereld is dat de normaalste zaak van de wereld."
Zelf kwam Dries er zo'n jaar of vijf geleden achter dat de strijd om een hit niet eerlijk verliep. "Ik zag nummers in de top 10 staan die nog niet eens op de radio waren gedraaid. Dat kan dus niet. Ik ben verhaal gaan halen bij Jan Dirk Vis, die de boekingen voor mij regelt. Hij gaf toe dat je tegen betaling een plaats in de lijst kunt krijgen. Vraag mij niet hoe, maar het is met één druk op de knop te regelen. Ineens is je nummer op papier een hit."
BELANG HITLIJSTEN GEDAALD
"Vroeger keek je Toppop en rende je naar de winkel voor de nieuwe Top 40. Dat doe ik niet meer." Een veertiger op de Amsterdamse Albert Cuypmarkt reageert schouderophalend op het gesjoemel. "Vroeger was ik erg op de hoogte. Maar je hebt nu zoveel lijsten."
Drie jolige meiden met beugel bekommeren zich wel om de Top 40. "Beyoncé heeft een lekker nummertje. Dat staat nu toch op 1? Wij praten erover. Het is echt belangrijk wie er stijgt of daalt." Een moeder met zoon: "Ik luister naar de radio. Ik heb mijn favoriete dj's. Zij draaien wat ik mooi vind. Over de hitlijsten bekommer ik me niet zo."
Er zijn te veel lijsten en muziekprogramma's om het allemaal bij te houden", meldt een vijftiger. Vroeger toen Wham op 1 stond en Prince. Daar werden we echt opgewonden van." De fraude verbaast hem niet: "Het is een miljoenenindustrie."
Met name de Single Top 100 is te beïnvloeden. Dit gebeurt door een aantal geschakelde computers honderden downloads te laten doen. een nummer-1-notering kost zo rond de 4000 euro. Hoewel de artiestenbureaus allemaal ontkennen, bereikte Harry Slinger van Drukwerk, gesouffleerd door door consumentenprogramma Rambam, na hulp van Jan Dirk Vis zo een toppositie met een opgepimpte oude hit. "Ik was verbijsterd dat dit dus echt zo werkt. Een mooi cadeau voor mijn 65e verjaardag," aldus Slinger.
Artiesten zijn niet verbaasd over gesjoemel hitlijsten
Acties
Ook Gerard Joling, die vorig jaar tot veler verbazing met Jandino op nummer 1 stond met het nummer Mijn liefde, weet dat het verhaal al jaren gaat in de wandelgangen. "Nee, ik hoor hier niet van op. Niemand denk ik. Ik heb zelf ook wel eens met verbazing zitten kijken naar een nummer dat uit het niets op 5 of op 1 kwam. Of dat met mijn nummers ook gebeurt, weet ik niet. Ik denk dat het meer vanuit de platenmaatschappij wordt geregeld. Zij hebben er ook een groot belang bij dat een plaat in de hitlijst komt. Dan wordt zo'n plaat toch gemakkelijker op de radio gedraaid.
De zanger gaat ervan uit dat zijn posities in de lijst vooral voortkomen uit de acties die hij voert. "Aan iedere nieuwe plaat verbinden we altijd een actie. Bijvoorbeeld 'op de koffie bij Geer'. Daar maak je kans op wanneer je de single downloadt. Echt, daar staan ze voor in de rij. Ik ben onlangs nog met een hele groep fans naar de pannenkoekenboot geweest."
Volendam Music, het management van artiesten als Jan Smit, Nick & Simon en de 3J's, geeft eveneens aan dat zij het vooral moeten hebben van stunts.
Aloys Buijs: "Gesjoemel komt in elke tak van sport voor. Daar ontkom je niet aan. In de muziekindustrie maar bijvoorbeeld ook in de bouw. Ik kan alleen vertellen dat wij altijd naar eer en geweten handelen. Voor onze artiesten verzinnen we ludieke acties om de fans te triggeren om de single of het album te kopen. We regelen signeersessies waardoor er meer platen worden verkocht en nummers worden gedownload. Wat anderen doen, weet ik natuurlijk niet."
Dries gelooft dat er op veel grotere schaal wordt gefraudeerd dan nu is gebleken. "Hoe meer geld een artiest te investeren heeft, des te hoger de plek in de lijst. Ik heb een keer een nummer op 22 binnen laten komen simpelweg omdat ik een plek in de top 10 niet kon betalen. Want ja, ik betaal 'het zetje' uit eigen zak.
Volgens Dries werd er vroeger, toen het nog om de fysieke albums draaide, ook al gesjoemeld. "Toen ik net in het vak kwam, werden hele families en vriendenkringen opgetrommeld om het hele land door te reizen en zoveel mogelijk albums te kopen. Soms werden er zelfs studenten voor ingehuurd. De platenmaatschappij en de artiest draaiden dan op voor de kosten. Eigenlijk komt dat natuurlijk op hetzelfde neer."
Zwembroek
"Mijn laatste nummer-1-hit was Alleen door jou voor de Gaypride. De deal die ik had gesloten, was dat ik zou optreden in mijn gele zwembroek. In ruil daarvoor zou iedereen zijn achterban inschakelen om het nummer te downloaden. Dat zag je meteen de volgende dag al terug in de lijst. Eigenlijk is dat in zekere zin ook manipulatie."
TINEKE DE NOOIJ: 'CORRUPTE BENDE'
Radio- en televisiepresentatrice Tineke de Nooij reageert fel op de onthulling. "Wat een rotzooi in mijn vak. Bah, waar blijft die simpele top 40 dat de meiden uit onze discotheek van Veronica al die platenzaken belden en wij op die manier een top 40 samenstelden. Daar is heus wel van alles over gezegd, maar het ging goed en het was eerlijk. Nu na vijftig jaar is het gewoon een corrupte bende. Ik ben blij dat ik nog steeds mijn intuïtie gebruik en op die wijze kan bepalen wat een hit gaat worden of niet. Ondanks dat ik voor een zender werk van 50 plus, schreeuw ik dat van de daken. Daar hoef je geen cent voor te betalen."
Pierre Kartner, die vroeger als dj bij radio Veronica de hitlijst samenstelde, verzekert dat gesjoemel in zijn tijd niet voorkwam. "Heel secuur werd er omgegaan met de cijfers. Ik denk dat als ik iets had willen forceren, ik direct zou zijn ontslagen. Maar dan heb ik het over de tijd van de 45-toerenplaat. Dat er nu wordt gesjoemeld, lijkt mij vooral frustrerend voor de artiest zelf. Die houdt zichzelf toch voor de gek?"
Zanger Ben Cramer denkt dat de formats waar de radiostations mee werken de oorzaak zijn. "Bepaalde artiesten komen er bij Hilversum niet in. Tegen mij hebben ze wel eens gezegd: 'We draaien je nummer niet want het staat niet in de hitlijst'. Dat is het paard achter de wagen spannen. Want hoe kom je in zon lijst als je nummer niet wordt gedraaid. Ik verdom het, maar kan mij voorstellen dat je, helemaal als beginnend artiest, vervolgens een plaats koopt."
Volgens Aloys Buys uit Volendam moeten we de toegevoegde waarde van de Top 100 niet overschatten. "Die lijsten zijn lang niet meer zo belangrijk als vroeger. Het gaat erom dat een plaat een hit is, niet om hoe hoog hij in de lijst staat. Een goede positie in de single-hitlijst betekent echt niet dat het succes verzekerd is."
Dat de Stichting Nederlandse Top 40 heeft aangekondigd betaalde downloads niet langer mee te nemen in de samenstelling van haar hitlijsten, is volgens Dries een goede zaak. "Laten we allemaal op nul beginnen en een eerlijke strijd om de top voeren."
Erik de Zwart van de Top 40 is het zat. Downloads tellen niet meer mee sinds Jan Dirk Vis werd betrapt op het 'kopen' van een hit.
Betrapte artiestenmanager Jan Dirk Vis bijt van zich af
'Iedereen in dit wereldje heeft trucs'
AMSTERDAM, woensdag De gekochte hit van Drukwerk door artiestenmanager Jan Dirk Vis heeft tot felle discussie geleid in Nederland muziekland. Vis betaalde nog geen duizend euro zodat Schijn een lichie op mij afgelopen week als één na hoogste binnenkomer belandde in de Single Top 100.
Na jaren van geruchten is daarmee eindelijk aangetoond dat er wel degelijk gesjoemeld wordt in de Nederlandse singlecharts. "Wie ontkent, manipuleert wel op een andere manier", bijt Vis van zich af.
Erik de Zwart, voorzitter van de Stichting Nederlandse Top 40, luidde in november nog de noodklok over de wildgroei aan gekochte successen bij de concurrent Single Top 100. "Dit bewijs is de druppel, wij tellen downloads niet langer mee", stelt hij resoluut.
'Als het via de voordeur niet lukt, dan probeer je de achterdeur'
Sportief
"Wie wordt betrapt, moet sportief zijn", reageerde Jan Dirk Vis al in Rambam, het consmentenprogramma dat hem in de val lokte. Het valt Vis op dat hij de enige is die toegeeft de boel te manipuleren, maar spijt heeft hij er niet van. "Geloof mij, dat dit kan en gebeurt is bepaald geen geheim in deze branche. Wie dit downloaden ontkent, zal de boel op een andere manier manipuleren. Zolang er hitlijsten zijn, zullen er mensen creatief blijven om hoge noteringen te behalen. Het gaat er uiteindelijk om dat je als artiest zichtbaar bent, zodat je op de radio of tv komt en boekingen krijgt. Als je heilig in je single gelooft en het via de voordeur niet lukt dan probeer je de achterdeur, daar hoeven we niet moeilijk over te doen."
De Brabander denkt dat de meeste artiesten, platenlabels en managementen zich schamen voor dit gesjoemel. "Naar het publiek toe is het immers misleidend." Maar downloaden ze hun eigen singles niet, dan zijn er genoeg andere manieren om de boel te flessen, aldus de artiestenmanager en boeker. "Op Facebook zouden 'likes' te koop zijn, op Twitter zouden ik weet niet hoeveel valse accounts aangemaakt zijn om artiesten van volgers te voorzien. Ook hebben grote platenlabels als Universal, Warner en Sony Music bedongen dat ze in iTunes en Spotify de mooiste plekken krijgen. Er zijn honderden trucjes bekend en iedereen in dit wereldje heeft zijn eigen methodes voor maximaal resultaat", vindt hij.
Afspiegeling
Universal Music ontkent ondertussen in alle toonaarden zich met dergelijke praktijken in te laten. "Wij zijn principieel tegen manipulatie, want een eerlijke afspiegeling is een veel te belangrijke graadmeter voor ons", laat Thijs Mantel weten. "We zouden het ons helemaal niet kunnen veroorloven om onze artiesten op zoiets gepakt te laten worden."
GfK, dat in opdracht van de Nederlandse vereniging voor Plaatproducenten en Importeurs onder andere de Single Top 100 samenstelt, wijzigt hun samenstellingsmethode vooralsnog niet. "Wj gaan samen met de NVPI kijken hoe manipulatie in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen", schrijft het onderzoeksbureau in een persverklaring.
Of de opengetrokken beerput leidt tot betrouwbare hitlijsten blijft voorlopig een vraag. GfK heeft 'Schijn een lichie op mij' van Harry Slingers Drukwerk gisteren uit de Single Top 100 verwijderd. Jan Dirk Vis zegt dat artiesten altijd nog bij hem mogen aankloppen als ze ambities hebben, hoop en geld. "Dan zal ik alle beschikbare deuren gebruiken om iemand onder de aandacht te brengen."
5 VRAGEN OVER:
Hitlijsten
1 Hoe lang bestaan hitlijsten al?
De Top 40 was op 2 januari 1965 de eerste serieuze hitlijst van Nederland. Daarvoor maakte bijvoorbeeld het blad Elsevier al maandelijks een soort balans op van de bestverkochte plaatjes en ook het radioprogramma Tijd voor Teenagers stelde een hitlijst samen. De 'enige, echte' Top 40 was een initiatief van dj Joost den Draaijer, die naar Amerikaans voorbeeld vond dat Radio Veronica een eigen hitparade verdiende.
2 Welke hitlijsten zijn er?
De Top 40 bestaat nog steeds en vormt samen met de Single Top 100 de belangrijkste hitlijst van Nederland. Radio 3FM zendt daarnaast wekelijks de Mega Top 50 uit, op het digitale vlak wordt vooral naar de iTunes Top 30 gekeken.
3 Wat zijn de verschillen?
Iedere hitlijst wordt op een net iets andere manier samengesteld, maar verkopen (fysiek én digitaal) waren tot nu toe het belangrijkst. De Top 40 baseert zich daarnaast op hoe vaak nummers gedraaid worden en laat consumentenonderzoek uitvoeren. Sinds kort, net als bij de Single Top 100, tellen ook streamingcijfers van o.a. Spotify mee. iTunes kijkt alleen naar wat er gedownload wordt.
4 Hoe zijn hitlijsten te manipuleren?
Door eigen singles te kopen, vroeger fysiek, inmiddels digitaal. Het tv-programma Rambam toonde aan dat er bedrijven zijn die zich hierop toeleggen en waar al voor 1200 euro een hitnotering kan worden gekocht. Voor 4000 euro zou zelfs een nummer-1-hit te koop zijn.
5 Wat gaat er nu veranderen?
Vooralsnog heeft alleen de Top 40 actie ondernomen: bij hen tellen downloadcijfers niet langer mee. Andere hitlijsten twijfeln nog. Aangezien er nauwelijks nog fysieke singles verkocht worden, zou dit namelijk betekenen dat verkoopaantallen nauwelijks nog een factor zijn in de samenstelling. Ook kan moeilijk worden uitgesloten dat er niet te sjoemelen is met cijfers van streamingdiensten, dus ook daar blijft manipulatie op de loer liggen.